Στόχος του προγράμματος ήταν η αναζήτηση, η καταγραφή και η καταλογογράφηση των μουσικών οργάνων στον ελλαδικό χώρο από την αρχαιότητα έως το τέλος του 1ου αι. π.Χ. Η έρευνά μας στηρίχτηκε αποκλειστικά στα έως σήμερα υπάρχοντα εκθέματα αντιπροσωπευτικών μουσείων της χώρας μας. Η επαφή των μαθητών με τα μουσεία επιτεύχθηκε κυρίως μέσα από τη χρήση του διαδικτύου ή τη χρήση πολυμεσικών εφαρμογών -χρησιμοποιώντας το σχολικό εργαστήριο- και στο πλαίσιο της νομοθεσίας περί εκπαιδευτικών εκδρομών, με την επίσκεψή μας σε συγκεκριμένους Αρχαιολογικούς Χώρους/Μουσεία.

Οργανώνοντας και καταγράφοντας τα βήματα της δουλειάς, αντιληφθήκαμε πολύ γρήγορα τη διασύνδεση της εργασίας μας με πολλούς και διαφορετικούς τομείς γνώσης. Ως θέμα, η μελέτη, καταγραφή και κατανόηση των μουσικών οργάνων άπτονται άμεσα της οργανογνωσίας : ποια μουσικά όργανα εμφανίζονται σε κάθε εποχή, με ποια μορφή, ποιες οι διαφορές (αν υπάρχουν) μεταξύ ίδιων οργάνων από περιοχή σε περιοχή κ.ά.

Άλλο πεδίο αναφοράς σχετικό με το θέμα μας είναι η ιστορία, τόσο της μουσικής, όσο και του ανθρωπίνου γένους γενικότερα. Η κατασκευή των μουσικών οργάνων, ο τρόπος παραγωγής του ήχου, ο τρόπος κρατήματός τους από το μουσικό, αλλά και η χρήση συγκεκριμένων οργάνων για την τέλεση ειδικών τελετών μας δίνουν πολύτιμες πληροφορίες για τη θέση της μουσικής και των μουσικών σε κάθε εποχή, την οργάνωση της κοινωνίας στις αντίστοιχες χρονικές περιόδους, τις αξίες που είχαν οι άνθρωποι τότε, τα πιστεύω και τις δοξασίες, αλλά και τις τεχνολογικές κατακτήσεις τους.

Η έρευνά μας θα συνδεθεί αναπόφευκτα με τα προγράμματα σπουδών των περισσοτέρων γνωστικών αντικειμένων που διδάσκονται τα παιδιά στο Γυμνάσιο. Αναφέρουμε ενδεικτικά :

Θρησκευτικά : ποια η θέση της μουσικής και κυρίως των μουσικών οργάνων στη λατρεία ;

Γεωγραφία : είναι τυχαία η χρήση συγκεκριμένων οργάνων σε συγκεκριμένες περιοχές της Ελλάδας ; ποιος ο ρόλος της θάλασσας ή των βουνών στην αισθητική των ντόπιων πληθυσμών και πώς αυτό μπορεί να φανεί από τα όργανα της κάθε περιοχής ;

Εικαστικά : κατά πόσο συμβαδίζουν στην ιστορία του ανθρώπου οι πορείες της μουσικής και της ζωγραφικής ; υπάρχουν αλληλεπιδράσεις μεταξύ των δύο αυτών τεχνών ή λειτουργούν αυτόνομα ; κατά πόσο άραγε θα γνωρίζαμε όσα ξέρουμε σήμερα για τα μουσικά όργανα της αρχαιότητας, αν δεν υπήρχαν οι χιλιάδες αριστουργηματικές παραστάσεις μουσικών σκηνών σε ειδώλια, ανάγλυφα, αγγεία, ξύλινους ή πήλινους πίνακες ζωγραφικής, ψηφιδωτά ;

Φυσική : η μελέτη του ήχου ως φυσικού φαινομένου παραπέμπει σε έννοιες, όπως είναι η συχνότητα, το τονικό ύψος, η ένταση, η ταλάντωση, ο συντονισμός κ.ά. Σχετική επίσης είναι και η μελέτη του τρόπου παραγωγής του ήχου σε κάθε όργανο, αλλά και η εξάρτηση του ωραίου ήχου από το υλικό κατασκευής του οργάνου.

Τεχνολογία : απαραίτητη η γνώση της σε μια ενδεχόμενη απόπειρα κατασκευής οργάνων.

Πληροφορική : το σύγχρονο εργαλείο για έρευνα, ενημέρωση, αλλά και παρουσίαση της δουλειάς μας.

Πέρα από το βασικό σκοπό της εργασίας μας, υπήρξαν και άλλοι επιμέρους επιδιωκόμενοι στόχοι :

• Η αίσθηση της δημιουργίας, καρπός της συνεργατικής – βιωματικής εργασίας, αυξάνει την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση κάθε μαθητή.
• Η επιτυχία μιας τέτοιας εργασίας αποδεικνύει την αξία της συνεργασίας και της ομαδικότητας, συντελεί στην κοινωνικοποίηση του κάθε παιδιού, στη συναισθηματική του ανάπτυξη, αλλά και στην ανάπτυξη της υπευθυνότητας.
• Η ανάπτυξη μιας δυνατής φιλίας μεταξύ μαθητών, καθώς και μια πιο βαθιάς σχέσης -σεβασμού και κατανόησης- μεταξύ μαθητών και διδασκόντων.
• Η επαφή των μαθητών με πνευματικούς ανθρώπους, φορείς ή οργανισμούς, ώστε να αποκτήσουν οι μαθητές μοναδικές εμπειρίες, όχι απαραίτητα πάντα θετικές, ξεφεύγοντας από την προστασία που τους παρέχει η οικογένεια και το σχολείο, αφού έρχονται σε επαφή - με τρόπο ενεργητικό - με τον κόσμο των ενηλίκων.
• Τέλος, η συναίσθηση της ανάγκης της μεθοδολογίας. Η ενασχόληση με ένα θέμα, τα ενδεχόμενα προβλήματα που μπορούν να  προκύψουν και οι προσπάθειες αντιμετώπισής τους, οδηγούν τους μαθητές να κατανοήσουν ότι μόνο με τη σωστή μέθοδο, τα κατάλληλα μέσα και το αντίστοιχο εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό μπορούν να επιλύουν με αποτελεσματικότητα κάθε πρόβλημα στο μέλλον.

Συντονίστρια του προγράμματος :

Ελένη Παπαδοπούλου, ΠΕ16

Συνεργαζόμενες καθηγήτριες

Ελισάβετ Ανθεμίδου, ΠΕ13 

Μαργαρίτα Κετσιμπάσογλου, ΠΕ03

ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ

Η ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (φωτογραφικό άλμπουμ)

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ

Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Αρχαιολογικό Πάρκο και Μουσείο Δίου Ν. Πιερίας

ΤΡΙΗΜΕΡΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟΥΣ ΔΕΛΦΟΥΣ, 5-7 Μαΐου 2007

Πρόγραμμα τριήμερης εκπαιδευτικής εκδρομής

Συμμετέχοντες μαθητές

Έκθεση τριήμερης εκπαιδευτικής εκδρομής προς τη Δ/νση Δ.Ε. Αν. Θεσσαλονίκης

ΠΗΓΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Τις πληροφορίες μας αντλήσαμε από το διαδίκτυο, από ελληνικά και ξένα βιβλία, καταλόγους Μουσείων, από πληροφορίες που λάβαμε άμεσα επικοινωνώντας με αρχαιολόγους και φυσικά από τις επιτόπιες επισκέψεις μας στα Αρχαιολογικά Μουσεία της Θεσσαλονίκης, του Δίου και των Δελφών. Οι φωτογραφίες από τα όργανα ή τα ευρήματα που παρατίθενται, τόσο στην ιστοσελίδα, όσο και στην τελική εργασία του προγράμματος, προέρχονται και από τις ιστοσελίδες των Μουσείων της Ελλάδας. Στη σύνδεση που ακολουθεί, μπορείτε να δείτε αναλυτικά τη Βιβλιογραφία μας.

Ευχαριστούμε ιδιαιτέρως :

1. Την κ. Πολυξένη Βελένη, Διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης για τη διάθεση του ακουστικού υλικού της επιγραφής από τα Βρασνά, καθώς και την κ. Καλλιόπη Ξανθοπούλου για την εξαίρετη ξενάγηση στο ίδιο Μουσείο.
2. Την κ. Μάρω Νικολοπούλου για το έντυπο και ψηφιακό υλικό από το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών.
3. Την κ. Αναστασία Δεβετζή, για το ψηφιακό υλικό από την Η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία - Ανασκαφές Ακρωτηρίου Θήρας.
4. Τον κ. Χάρη Τσούγγαρη, αρχαιολόγο στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Πέλλας.
5. Τον κ. Υφαντίδη Φώτη, μέλος της επιστημονικής ομάδας των Ανασκαφών του Δισπηλιού.
6. Τον κ. Νικόλαο Καλτσά, Διευθυντή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.
7. Τον κ. Δρόσο Κραβαρτόγιαννο, φαρμακοποιό και λόγιο, για την τόσο εγκάρδια φιλοξενία και ξενάγηση που μας χάρισε στην πόλη του, την Άμφισσα.